ГЕНДЕР ЗЎРАВОНЛИК БЎЙИЧА ИЧКИ ИШЛАР ОРГАНЛАРИ ТОМОНИДАН ҲУҚУҚНИ МУҲОФАЗА ҚИЛИШ ХИЗМАТЛАРИНИ ТАҚДИМ ЭТИШНИНГ
СТАНДАРТ ОПЕРАЦИОН ИШ ТАРТИБЛАРИ

3-модул. Гендер зўравонлик бўйича ички ишлар органлари томонидан ҳуқуқни муҳофаза
қилиш хизматларини тақдим этишнинг стандарт операцион иш тартиблари

4/6

Дастлабки қисмга ўтиш.

1.4. ГЕНДЕР ЗЎРАВОНЛИКНИ БОШДАН КЕЧИРГАНЛИКНИ / КЕЧИРАЁТГАНЛИГИНИ КЎРСАТУВЧИ БЕЛГИЛАРИ

Кўпгина ҳолларда гендер зўравонлик жабрланувчиси ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга ёрдам сўраб мурожаат қилгач, ўз фикрини ўзгартириши ва расмий шикоят беришдан воз кечиши мумкин. Бундан ташқари, уларнинг айримлари ёрдам сўраб қилинган мурожаатнинг ҳақиқий сабабини инкор этишга ҳаракат қиладилар.

1.4.1. Жабрланувчиларнинг ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар хизматларидан фойдаланишига тўсқинлик қилувчи омиллар

Гендер зўравонлик жабрланувчилари зўравонликни содир этган шахс устидан расмий мурожаат қилишда ва ўзларига нисбатан зўравонлик қўлланиладиган муносабатлар/вазиятларга йўл қўйишда айрим тўсиқлардан қуйидагилар ҳисобланади:

  • гендер зўравонлик нимани англатиши ва гендер зўравонлик хилма-хиллиги ҳақида хабардор эмаслик;

  • зўравонлик ҳаракатларини содир этувчи шахсдан қўрқиш;

  • уялиш, ижтимоий оқибатлардан қўрқиш, айниқса анъанавий ва диний ҳамжамиятларда истиқомат қилаётган бўлса;

  • зўравонлик ҳаракатларини содир этган шахсга молиявий қарамлик (кўпинча ишсиз, пулсиз, яшаш жой йўқ аёллар ва қизлар гендер зўравонлик жабрланувчиларига айланади, бу уларга зўравонлик ҳаракатларини содир этган шахсдан кетиш имконини бермайди);

  • кетиш имконини бермайдиган омиллар, хусусан, ҳамкорликка, оилага, мол-мулк объектларига, даромад келтирувчи умумий фаолиятга сарфланган маблағлар/инвестициялар;

  • ажрашишни кейинга қолдиришни хаёлий умидлар, барқарор оилавий ришталар учун амалдаги соғлом асослар бўлмаганда ҳам оилавий мавқе билан боғлиқ белгиларни сақлаб қолиш;

  • гендер зўравонликдан холи янги ҳаёт бошлаш мумкинлигига ишонмаслик;

  • хабардорлик чеклангандек туюлиши ёки амалда мавжуд хизматлардан фойдаланиш имконияти йўқлиги;

  • уларга ишонишмайди, деб қўрқиш;

  • хизматлар уларга ёрдам таклиф эта олмайди, деб ўйлаш.

1.4.2.

Гендер зўравонликни бошдан кечирганликни/кечираётганлигини кўрсатувчи белгилар

Қариндоши, қўшниси, хамкасби, ёки бошқа хизмат тақдим этувчиларга маълум бўлиб қолиши ва улар томонидан хабар берилиши мумкин бўлган шафқатсиз муносабат белгилари орқали гендер зўравонлик жабрланувчиларини аниқлаш имконияти мавжуд. Жабрланувчи ҳатто юридик процедуралардан ўтишни хоҳламаса ёки бундан қўрқса ҳам у бошқа йўллар орқали (масалан: инқироз/реабилитация марказлари ёки хотин-қизларни қўллаб-қувватлаш марказлари) ёрдам олиши мумкин.

Гендер зўравонликни бошдан кечирганлигини/кечираётганлигини кўрсатувчи белгилар:

  • тасодиф натижасида пайдо бўлиши мумкин бўлмаган, тузалишнинг ҳар хил босқичида бўлган тананинг бир нечта қисмида кўплаб жароҳатлар;

  • сабаблари аниқ эмас /тушунтириб беролмайдиган жароҳатлар;

  • тикланиши турли босқичда бўлган, айниқса қўлларда ва юздаги шилинган жойлар, жароҳатлар, кесилган, тишланган, куйган жойлар;

  • кийим билан яширилган жароҳатлар;

  • хавфни доим ҳис этиб туриш;

  • ҳаммадан қўрқиш;

  • алкоголь ёки гиёҳванд моддаларга ружу қўйиш;

  • жисмоний реакциялар (жароҳат етказувчи воқеани эслаганда қалтираши ёки ҳушидан кетиши);

  • расман бошқа манзилда яшовчи, бироқ узоқ вақт ота-онасиникида ёки бошқа қариндошлариникида гендер зўравонлик жабрланувчиси истиқомат қилиши.

1.4.3.

Гендер зўравонликни бошидан кечирганликни/кечираётганликни кўрсатувчи хулқ-атвор

  • зўравонликни содир этган шахс олдида ўзини ноқулай ҳис этиш, диққатини бир жойга жамлай олмаслик;

  • зўравонлик ҳаракатларини содир этган жабрланувчининг хулқини оқлашга уриниш;

  • зўравонлик ҳаракатларини содир этган шахс ўзгаришига қаттиқ ишониш;

  • қатъиятсизлик;

  • кўрсатмаларни, воқеаларни бошқача талқин қилиш;

  • зўравонликни оқлаш тенденцияси (ҳамма одамлар зўравонлик ҳаракатларини содир этаётганлиги ҳақида фикр юритиш);

  • инжиқлик ва ҳиссиётларнинг ўзгарувчанлиги;

  • ҳиссиётни назорат қила олмаслик;

  • қарор қабул қилишга қийналиш.

Кейинги матнга ўтиш

Гендер зўравонлик бўйича ички ишлар органлари томонидан ҳуқуқни муҳофаза қилиш хизматларини тақдим этишнинг стандарт операцион иш тартиблари: